زنده در آتش (جوردانو برونو گالیله و دادگاه تفتیش عقاید)

در سال 1600، دادگاه تفتیش عقاید کاتولیکی، جوردانو برونو، فیلسوف و کیهان‌شناس را به بدعت‌گذاری متهم کرد و او را در کامپو دوفیوری شهر رُم زنده در آتش سوزاند. تاریخ‌دانان، دانشمندان، و فلاسفه از دیرباز بر این باور بوده‌اند که عقاید دینی برونو باعث و بانی اعدام او بوده‌اند و پیوند میان مطالعات او درباره‌ی سرشت جهان هستی و محاکمه‌اش را انکار کرده‌اند. آلبرتو مارتینز، استاد تاریخ علم در دانشگاه آستین تگزاس، در کتاب زنده در آتش با استناد به سند تازه‌ای ادعا می‌کند که در واقع باورهای کیهان‌شناختی برونو- از جمله این که ستارگان خورشیدهایی هستند که جهان‌های سیاره‌ای چون جهان ما آنها را دور می‌زنند، و این که زمین حرکت می‌کند چون روح دارد- از عوامل عمده‌ی محکومیت وی بوده‌اند. مارتینز از پیوند میان محاکمات برونو و رویارویی‌های دادگاه تفتیش عقاید با گالیله در سال‌های 1616 و 1633 می‌گوید و نشان می‌دهد که عده‌ای از همان مفتشین برونو، گالیله را نیز به میز محاکمه کشانده‌اند، به ویژه که یکی از این مفتشین شدیدترین انتقاد‌ها را در محاکمات گالیله در دادگاه تفتیش عقاید علیه او مطرح کرد و باعث محکومیت گالیله شد. این مفتش اندک زمانی پس از پایان دادگاه گالیله در سال 1633 رساله‌ای نوشت و در آن گالیله و پیروان کپرنیکی دیگر را از بابت باورهای کیهان‌شناختی‌شان محکوم کرد، باورهایی از جمله جهان‌های زیادی وجود دارند و زمین حرکت می‌کند چون روح دارد. این کتاب تاریخ اخترشناسی را به چالش می‌کشد و دستاوردهای علمی برونو را بر دستاوردهای علمی گالیله مقدم می‌داند و نشان می‌دهد که، نه باورهای دینی، بلکه باورهای کیهان‌شناختی برونو بودند که باعث مرگ وی شدند.